Kardynał Ippolito Aldobrandini, nim został papieżem, przebywał w Polsce jako nuncjusz apostolski, i trzeba przyznać, że zdołał zaznaczyć swoją obecność. Najpierw podczas negocjacji z arcyksięciem Maksymilianem (po zwycięskiej dla Polski bitwie pod Byczyną), zrobił wszystko, by Habsburg wyszedł z tego jak najmniej boleśnie. Arcyksięcia uwolniono na słowo, które zresztą natychmiast, zaraz po przekroczeniu granicy, złamał. Hetman Zamoyski nieco popsuł szyki papieskiemu nuncjuszowi. Nie tylko w pięknym stylu pokonał Habsburga, ale też później, po (spodziewanym) złamaniu słowa, opublikował traktat i jego listy, kompromitując Habsburga na dworach europejskich.
Drugi raz nuncjusz wyskoczył podczas sprawy regulacji wolnych elekcji. Elekcje były poważnym problemem, Gdy w 1589 roku postanowiono się tym zająć, wiedza o szalejącej korupcji była powszechna. Zamoyski proponował, by wybór ograniczyć do potomków króla, a gdyby ich nie było to do kandydatów krajowych. Chciał też uniemożliwić branie pieniędzy z zagranicy i pozbawić głosu hołotę szlachecką, opłacaną przez kościół i magnaterię. Projekt oczywiście spotkał się ze zdecydowanym oporem duchowieństwa. Nuncjusz, jako wyraziciel woli papieskiej bez problemów zmobilizował prymasa i biskupów, i ostatecznie projekt wolnych elekcji, wobec silnego oporu episkopatu, przepadł bezpowrotnie.
Aldobrandini, po tych swoich polskich sukcesach wrócił do Rzymu i w 1592 roku został wybrany papieżem. Jego głównym kontrkandydatem był kardynał Santori, jednak tak zasłynął on swym okrucieństwem jak Wielki Inkwizytor, że nie zdołał uzyskać koniecznej liczby głosów i kardynałowie w impasie skłonili się do Aldobrandiniego.
Klemens VIII (1592-1605) przez cały swój pontyfikat był opętany chęcią wywołania wojny z Turcją. Jednak, mimo iż przeznaczył na ten cel dużo pieniędzy i nawet zgromadził 12 tys. krzyżowców w starym stylu, jego zamiar skończył się fiaskiem.
Papież zdjął ekskomunikę z króla Francji Henryka IV, lecz stało się to dopiero po nieudanym zamachu Jeana Chatela, wychowanka jezuitów. Gdy zamachowiec opisał zakonne nauki, jakimi go karmiono, z ogromnym trudem powstrzymano tłum przed szturmem na kolegium jezuickie (jednego z nauczycieli Chatela nawet powieszono), zaś samych jezuitów wygnano na pewien czas z kraju. Papież zdejmując ekskomunikę miał na myśli wyższy cel – krucjatę antyturecką. Według jednej z wersji, na czele owej krucjaty miał nawet stanąć hetman Zamoyski, którego wojskowe talenty papież doskonale poznał. Innym powodem tej dość zaskakującej polityki profrancuskiej była chęć uniezależnienia się od wpływów kościoła hiszpańskiego, który w Rzymie poczynał sobie nader śmiało.
Klemens VIII nie miał skrupułów, jeśli chodzi o działalność na arenie gospodarczej. Po śmierci księcia Ferrary, Alfosa II, papież wykorzystał fakt, iż następcą był kuzyn z nieprawego łoża i zapragnął księstwa dla siebie. Pomocy papieżowi udzielił król Francji i władzę książęcą w Ferrarze zastąpiła kościelna. Cena jednak za francuską pomoc była wysoka - papież musiał zatwierdzić Edykt Nantejski, przyznający tolerancję hugenotom i kończący wojny religijne we Francji. Według niektórych Klemens VIII był wściekły, według innych zrozpaczony i płakał, jednak ten tolerancyjny edykt zatwierdził.
Podpisanie nantejskiego edyktu przez Klemensa VIII często przedstawia się jako jedną z najważniejszych jego zasług. Warto jednak pamiętać, że papież było tolerancji stanowczo przeciwny, i tylko gigantyczna łapówka złagodziła jego ból przy składaniu podpisu na tolerancyjnym edykcie:)
Papież był zaprzysięgłym antysemitą, zaś jedna z jego antyżydowskich bulli nosiła bardzo ciekawą i wiele mówiącą nazwę - Ślepa i zatwardziała perfidia Hebrajczyków (Caeca et Obdurata Hebracorum perfidia z 25 lutego 1593 roku) Papież zarządzał w niej wygnanie Żydów z Państwa Kościelnego ... za wyjątkiem Rzymu:) W Wiecznym Mieście zintensyfikowano dotychczasową działalność, Żydów pilnowano staranniej w gettach, zarządzano obowiązkowe kazania katolickie, odbierano dzieci i temu podobne ciekawostki umilające życie. Klemens VIII zadbał też o poszerzenie Indeksu Ksiąg Zakazanych, m.in. o Talmud i różne dzieła żydowskie.
Wyjątkowo źle świadczy o papieżu historia Beatrice Cenci, skazanej na śmierć za zamordowanie ojca. Całe społeczeństwo wiedziało, że jej ojciec był najgorszym ze zwyrodnialców i już od dziecka gwałcił małą Beatrice. Ten potwór i jego dokonania były doskonale znane również papieskiej kurii, gdyż za swe występki płacił on kary wprost do papieskiego skarbca. Mimo iż ze wszystkich stron przychodziły prośby o okazanie miłosierdzia nieszczęsnej dziewczynie, papież był bezlitosny. Nawet podczas procesu przed papieską inkwizycją, gdy przetrwała ona tortury, papież cynicznie stwierdził, iż czarownica otumaniła inkwizytora, po czym wyznaczył nowego, który wydobył z niej przyznanie się do winy. Beatrice i jej macocha zostały ścięte, jej bratu Giacomo rozbito głowę młotem i poćwiartowano. Najmłodszego z rodzeństwa, opóźnionego w rozwoju 12-letniego Bernardino zmuszono do oglądania tego spektaklu, później zesłano go na galery. Majątek rodziny Cenci trafił wprost do … papieskiej rodziny.
W ogóle Inkwizycja papieska wzmogła za Klemensa VIII swoją działalność. Najgłośniejsza z jej ofiar był Giordano Bruno, niezwykły filozof i humanista (o poglądach czasami rewolucyjnych, czasem co najmniej dziwacznych), spalony na głównym rynku Rzymu w 1600 roku.
Jako kardynał Aldobarani rzucał gromy na wszystkich nepotystów, jako papież Klemens VIII namiętnie nepotyzm uprawiał ... ale w tym nie było nic dziwnego, z twarzy wielu papieży znikała skromność, jak tylko pojawiła się nad nią tiara. Ród Aldobaranich szybko stał się niezwykle bogaty, jego siostrzeńcy zostawali kardynałami (jeden w wieku 14 lat) i chwytali pełnymi garściami wszelkie przywileje i godności.
Kolejna polska ciekawostka mówi o zamiłowaniu Klemensa VIII do piwa z Warki. Skłonny do przepychu i wystawnego trybu życia papież faktycznie przejawiał słabość do różnych używek (jak uważana wtedy za saraceńską kawa), jednak historia o piwie jest prawdopodobnie zmyślona.
Mariusz Agnosiewicz „Kryminalne dzieje papiestwa”.
