Konklawe, które wybrało papieża Innocentego XIII, było długie i burzliwe. Nie brak w nim było gorących sporów, cesarskiej ekskluzywy (Karol VI Habsburg wykluczył niemal pewnego kandydata, Fabrizio Paolucci), nawet przekupstwa. Zwycięski Michangelo Conti dostał tiarę, ponieważ był w podeszłym wieku i nie cieszył się zbyt dobrym zdrowiem (to zawsze jedna z zalet kandydatów na papieża), jednak pomogły w tym też pieniądze francuskiego ministra spraw zagranicznych Guillaume Dubois, który chciał pójść w ślady Richelieu i Mazarina, więc potrzebował kapelusza kardynalskiego (oczywiście go dostał).
Michangelo Conti, po swym wyborze Innocenty XIII (1721-1724), przyjął imię na cześć Innocentego III, swego przodka i niewątpliwie najbardziej wpływowego papieża w historii. Jak się szybko okaże, był podobny do swojego imiennika w jednym – nienawiści do Żydów.
Nowy papież próbował robić to co jego poprzednicy – starał się wywołać wojnę z Turcją, próbował nawet zorganizować katolicki (jakobicki) przewrót w Brytanii. Nie bardzo mu to szło, czasy były już nie te, autorytet papieski leżał w gruzach, więc wkrótce skupił się na swej głównej namiętności – antysemityzmie.
Papież bardzo starannie wybrał metodę ataku, starając się uderzyć Żydów jak najdotkliwiej. Pomogli mu w tym kupcy z Avignon, którzy chcieli się pozbyć konkurencji. To za ich namową papież wybrał jedwabnictwo, od wieków jedno z kluczowych dziedzin, jakimi się zajmowali Żydzi. To dzięki przełamaniu chińskiego monopolu (i przeszczepieniu tej sztuki do Europy) Żydzi byli czasem dobrze traktowani w krajach, w których funkcjonowały religijne prześladowania. W dużej mierze to właśnie z powodu jedwabnictwa dawne antysemickie bulle papieskie były jawnie lekceważone.
Innocenty XIII wydał zatem 18 stycznia 1724 roku niezwykle ostrą bullę antyżydowską (Ex injuncto nobis), która w założeniu miała wskrzeszać zapomnianą i skonsolidować całą dotychczasową nienawiść do „morderców Chrystusa”, rozwijając przy okazji bardzo ważny element ekonomiczny. Poprzez pozbawienie Żydów prawa do uprawiania niezwykle dochodowej sztuki jedwabnictwa papież liczył na to, że zdejmie z nich ten parasol ochronny, jaki został nałożony przez miłośników ekskluzywnych tkanin . Innocenty XIII połączył w jedną całość dawne antysemickie bulle Pawła IV, Piusa V i Klemensa VIII. Papież zwracał tez baczna uwagę na odseparowaniu Żydów i chrześcijan, czemu miały służyć powtórzone zakazy kontaktów. Od siebie Innocenty XIII dodał rzecz z pozoru niewielką, za to bardzo ważną.
Paradoksalnie można stwierdzić, że papież Innocenty XIII swą nienawistną bulę stworzył precyzyjnie jak jedwabnik swój kokon:) Staranna konstrukcja, kryjąca w środku wstrętną poczwarkę nienawiści. Bulla wręcz ocieka klasyczną retoryką, pełno w niej określeń typu: „perfidia i chciwość plemienia żydowskiego”, „nieustająca wrogość wobec imienia Chrystusowego”, „dla uzdrowienia w Panu”.
Po dokonaniu tego zbożnego dzieła papież odszedł z tego świata.
Mimo iż stał się prawdziwym pomostem w dziejach antysemityzmu, to Innocentemu nie udało się całkiem wytrącić handlu jedwabiem z rąk żydowskich, to już nie były te czasy. Na prawdziwe owoce tej nienawiści trzeba będzie poczekać nieco dłużej.
„Kryminalne dzieje papiestwa” Mariusz Agnosiewicz
P.S.
Antysemickie bulle to w zasadzie tradycja wśród papieży, były one wydawane przed Innocentym XIII i będą jeszcze wydawane po nim. Trzeba jednak zaznaczyć – bulla „Ex injuncto nobis” wyróżnia się wśród nich nie tylko ilością zawartego w niej jadu, także starannością w wyborze metody ataku.
Pełen tekst bulli: Bullarium Romanum, seu Novissima et Accuratissima Collectio Apostolicarum Constitutionum (1713-1724), Księga XI, Częśc 2, Rzym 1736, s. 273-276.
