Ryuuk Ryuuk
1164
BLOG

Pogański młot Litwy

Ryuuk Ryuuk Historia Obserwuj temat Obserwuj notkę 15

Ja spłonę na stosie!

Mnie modrzew cichym szumem do snu ukołysze.

Jeszcze usiądzie sokół na martwym ramieniu,

Nastrzępi pióra - chartów zaskowycze sfora.

Ani mię ciasna ziemi uwięzi zapora:

Ja z pieśnią Wajdeloty ulecę w płomieniu,

Ulecę - może razem z jaką Niemca duszą.

”Mindowe – król litewski” Juliusz Słowacki.
Litwini są ludem bałtyjskim, spokrewnieni z Prusami i Łotyszami. W XIII wieku byli niezbyt liczni, ich tereny pozbawione były dostępu do morza, złóż soli i wiekszych pokładów rud żelaza. Żyli wciąż najeżdżani przez krzyżaków, Nowogród, Polaków, Rusinów, w końcu Mongołów ze Złotej Ordy.
W tych dość paskudnych warunkach pojawiła się dynastia, która potrafiła zewrzeć szeregi tego rozdrobnionego ludu. Na jego czele stanął sławny Mendog (Mindaugas), w 1219 roku jeden z dwudziestu książąt, pod koniec (został zamordowany w 1263 roku) stał się władcą tej krainy. Mendog zmobilizował cały lud pod swoim sztandarem. Jego główną siłą była jazda na wypieszczonych szkapach od pługa, naśladował taktykę mongolską, choć zamiast łuków stosowano miecze, topory i krótkie włócznie. Szybko też wprowadzono na uzbrojenie kolczugi i kusze.
Mendog okazał się zaskakująco sprawnym politykiem. Wojował i sprzymierzał się na zmianę ze wszystkimi władcami wschodnioeuropejskimi. Gdy zagrozili mu krzyżacy, przyjął chrzest i koronę od papieża Innocentego IV. W zamian papież hojnie darował Mendogowi … wszystkie kraje jakie ten mieczem pozyska na Danielu I Halickim:) Mendog zapraszał niemieckich kupców do osiedlania i poczynił nadania na rzecz zakonu. Później zaś sprawił krzyżakom krwawą łaźnię, wypierając ich z Kurlandii, Żmudzi i Jaćwierzy. Za udział Siemowita I w wyprawach krzyżowych na Żmudź, Mendog najechał i spustoszył Mazowsze, zabijając księcia.
Jego przyjęcie chrześcijaństwa było oczywiście wynikiem chłodnej kalkulacji, ale Mendog szybko stał się w swoim postępowaniu bardziej chrześcijański od chrześcijańskich władców. Bezwzględny i okrutny, rozwijał swoją karierę drogą ówczesnej autokracji, eliminując krewnych i sąsiadów, zawierając sojusze z silnymi, by je zerwać gdy sojusznicy osłabną. Lojalność kunigasów zapewniał sobie Mendog szczodrymi nadaniami i urządzaniem często wielodniowych polowań, zakończonych rozpasanymi ucztami.
W końcu brutalna polityka zastraszania spotkała się z odzewem we własnych szeregach – Mendog zginął z ręki swego szwagra Dowmunta, a rok później zabito jego siostrzeńca Treniotę. Na losie jego zaważyło przyjęcie chrześcijaństwa, które, chociaż fasadowe (Mendog był do końca wyznawcą religii pogańskiej), to jednak napawało obrzydzeniem sojuszników i krajanów.
„Cała Żmudź boleje nad tobą … Wszystko, czego cię nauczyli Bracia, odkąd cię odciągnęli od twoich bogów, jest kłamstwem … Chcesz teraz w jarzmo wprząc siebie i dzieci twoje, choć na zawsze mógłbyś wolnym żyć?” – takie oto posłanie otrzymał Mendog od Żmudzinów.
Nie da się ukryć, że Mendog stworzył podstawy siły swojego kraju, z których korzystali jego potomkowie. Władza twardej ręki, jakkolwiek spotkała się z odrzuceniem przez współbraci, zdałała zjednoczyć cały naród w obliczu ogromnego zagrożenia. Pogaństwo stało się siłą i opoką Litwinów przed najeźdźcami, wielcy książęta (jak Olgierd w 1377 i Kiejstut w 1382) byli po śmierci żegnani na pogańskich stosach. W ogniu też ginęli dowódcy krzyżackich armii, a w obliczu klęski litewscy woje gardzili niewolą, wybierając śmierć z rąk litewskich szamanek (jak w Pilenai w 1336 roku).
Nie jest żadną tajemnicą, że i wielki książę Jagiełło przyjął chrzest z powodów politycznych, a jego skłonności pogańskie były powszechnie znane:
„A niźli na dwór wyszedł, trzykroć się uwinął
W koło na jednej nodze, by go zły raz minął.”
P.S.
Mało znany dramat Juliusza Słowackiego „Mindowe” opowiada o o agonii świata pogańskiego, z którego zniknęli starzy bogowie, a ich miejsce ma zająć bóg nowy, ten jedyny, ale zamiast niego pojawia się tylko żądny danin papież. Tytułowy bohater, król litewski (Mindowe, tak naprawdę Mendog), w pogoni za splendorem zmienia wiarę i tym samym odcina się od narodu, którym rządzi. Jego matka, królowa-poganka, wzywa swoich bogów do zemsty na wiarołomnym synu.
Piękne słowa o dramacie Słowackiego skradłem z tej stronki:
http://www.dwutygodnik.com/artykul/966-slowacki-dramaty-wszystkie-mindowe.html
Eric Christiansen „Krucjaty Północne”.
Henryk Wisner „Litwa i Litwini”.
*Na Litwie ogromną estymą cieszyły się potężne młoty (pisze o tym Hieronim praski), mityczna broń, najprawdopodobniej związana z Perkunem (wśród Słowian Perun, u innych ludów bałtyjskich Perkunas, zaś u Skandynawów Thor).
Ryuuk
O mnie Ryuuk

Nowości od blogera

Komentarze

Inne tematy w dziale Kultura