Próba kontroli umysłów jest starsza niż się przypuszcza.
Papież Gelazy I (492-496) o swoim wyborze ani nie powiadomił cesarza, ani nie poprosił o jego zatwierdzenie (jak było w ówczesnym zwyczaju). Cesarz Anastazjusz I protestował i sprzeciwiał się takiej „samodzielności". Gelazy I przesłał zatem cesarzowi wyjaśnienie dotychczasowej dwoistości władzy na świecie: świętej władzy biskupów i władzy cesarskiej. Optował za wyższością władzy biskupów, gdyż ta „musi zdawać sprawę nawet i za ziemskich królów, przed trybunałem Boga". Co jednak ciekawe, papież Gelazy I (syn kapłana) uznał zwierzchnictwo ariańskiego króla, Teodoryka Wielkiego, rezydującego w Rawennie.
Najprawdopodobniej za jego pontyfikatu, albo trochę później, wydano sławetny dekret de libris recipiendis et non recipiendis (O księgach dopuszczalnych i nie do przyjęcia), zwany tez Decretun Gelasianum, który w jednym z działów wylicza literackie dzieła nieprawomyślne z punktu widzenia Kościoła. Jest to w zasadzie pierwowzór późniejszego niesławnego Indeksu ksiąg zakazanych.
Okazuje się, że chrześcijaństwo niemal od początku nie potrafiło i nie chciało dyskutować z odmiennymi poglądami. Najprościej zatem ich zabronić, czyli zastosować metodę siłową. Ażeby mieć całkowita pewność, że głowy wiernych nie zostaną skażone miazmatami niesłusznego myślenia, w kolejnych spisach ogłaszanych w latach 514 – 523, Kościół dodaje odpowiednia klątwę za posiadanie i czytanie tych ksiąg i pod groźbą wyklęcia nakazuje niszczyć dzieła pogańskie, heretyckie, naukowe lub z chrześcijańskiego punktu widzenia „niemoralne”.
Zgodnie z tym sposobem myślenia od pierwszej połowy VI wieku łacinnicy żądają, aby przyjmujący chrzest przedstawił dowód zniszczenia nieprawomyślnych dzieł, co potwierdzają, między innymi, Augustyn i papież Mikołaj I (858-867).
Oczywiście to Gian Pietro Parafa, czyli papież Paweł IV (1555-1559) jest powszechnie znany jako twórca Indeksu Ksiąg Zakazanych, jednak tak naprawdę już papież Gelazy I był prekursorem w tej dziedzinie. Oczywiście jego Indeks nie wywarł tak ogromnego wpływu jak Indeks Pawła IV, ale warto o tym wiedzieć.
Rzecz jasna autorstwo dekretu, czyli tego pierwszego „indeksu ksiąg zakazanych”, jest dość niepewne (powstawały nawet obszerne prace, które miały oczyścić Gelazego I z tego „zarzutu”), jednak nie ulega żadnym wątpliwościom, że pojawił się on najprawdopodobniej za pontyfikatu tego właśnie papieża, albo chwilę później, będąc niejako efektem papieskiej polityki. Wskazuje to na to, że próby kontroli umysłów są naprawdę stare …
Papież Gelazy I ostatecznie sformułował też dogmat o grzechu pierworodnym i rozdziale władzy cesarskiej i papieskiej.
P.S.
„Tajne sprawy papieży” Robert Haasler.
„Poczet papieży” Jan Wierusz Kowalski.
„Bardzo prywatne życie papieży” Nigel Cawthorne.
„Największe kłamstwa i mistyfikacje” Lesław Żukowski.
