Krystyna Wazówna to z pewnością jedna z najdziwniejszych i najciekawszych królowych, jakie się kiedykolwiek pojawiły. Jedyne dziecko Gustawa II Adolfa, na tron szwedzki wstąpiła jako sześciolatka, abdykowała zaś w wieku 28 lat. Błyskotliwa i inteligentna władczyni, a także frywolna celebrytka żyjąca na koszt papieża, zachwycająca wiedzą i inteligencją, ale też szokującą otoczenie swym zachowaniem. Krystyna Szwedzka (1626-1689) przez pewien czas (po abdykacji Jana Kazimierza) była nawet oficjalną kandydatką Watykanu do tronu polskiego …
Czemu abdykowała ze szwedzkiego? Z powodu głębokiej awersji do małżeństwa w ogóle, w szczególe ze sławnym (w Polsce niesławnym:) Karolem Gustawem. Również w przypadku Rzeczpospolitej (jak pisała do papieskiego nuncjusza) pojawił się ten problem – była gotowa zaakceptować wszystkie żądania … za wyjątkiem małżeństwa. Oczywiście jej szanse na zostanie królową Polski były wtedy mizerne.
Skąd u niej ta awersja do małżeństwa? Podejrzewa się, że Krystyna cierpiała na pseudo-hermafrodytyzm, zaburzenie różnicowania płci. Z pozoru wyglądała jak kobieta, zachowywała się jak mężczyzna, do tego posiadała wykształcone obok siebie narządy (zewnętrzne) obu płci. Nie sposób tego potwierdzić po tak długim okresie, jednak doskonale to tłumaczy wiele zdarzeń, upodobań i sam sposób bycia niezwykłej królowej. Już podczas jej narodzin położne w pierwszym momencie wzięły ją za chłopca. Krystyna nie tylko nosiła się po męsku, ale też przejawiała zainteresowanie jedynie męskimi rozrywkami. Znane są jej bliskie relacje z hrabiną Ebbą Spare. Krystyna kiedyś nawet przedstawiła oficjalnie urodziwą hrabinę jako swą towarzyszkę łoża, której intelekt jest równie wspaniały jak ciało.
Czemu Watykan przygarnął tak niezwykłą, skandalizującą osóbkę? Krystyna, jeszcze przed abdykacją przekazała papieskim dyplomatom chęć przejścia na katolicyzm. Papiestwo uważało, że to wspaniała okazja – córka Gustawa Adolfa (najsławniejszego i budzącego grozę protestanckiego wodza), władczyni luterańskiej Szwecji, pragnąca przyjąć katolicyzm i gotowa oddać za to koronę! Kardynałowie byli wręcz zachwyceni. By się upewnić czy to aby prawda, jezuita Antonio Marcedo dotarł potajemnie do jej dworu. Bystra Krystyna jednak błyskawicznie odkryła podstęp i podjęła grę – podczas licznych audiencji dyskutowała z duchownym na tematy filozoficzne i religijne. Wyrażała niepewność, zagubienie, pragnienie przyjęcia „prawdziwej” wiary, jednocześnie unikając kontrowersyjnego zachowania:)
I się stało. W nieco ponad rok po abdykacji Europę obiegła wieść, że ekskrólowa złożyła katolickie wyznanie wiary. Wylądowała w Watykanie, gdzie chciano z niej uczynić oręż propagandowy. Szybko jednak okazało się, że nawrócona nie jest zbyt pobożna, a do tego zaczyna sprawiać problemy.
Jak to z jej religijnością było? Krystyna była wychowanką sławnego ateisty, Pierre’a Bourdelota, naukowca i libertyna. Już w młodości zaczytywała się traktatami antyreligijnymi, stąd owa konwersja niewiele dla niej znaczyła. Nawet nie zmieniła swego stylu życia, obfitującego w skandale obyczajowe. To akurat nie był zbyt wielki problem, przecież wśród kardynałów można było znaleźć takich, którzy korzystali z życia znacznie bardziej niż (przynajmniej pozbawiona obłudy) „królowa bez ziemi”. Najgorsze jednak było to, że frywolna celebrytka, korzystając ze swej popularności, próbowała wpływać na politykę. Udało jej się nieco poprawić sytuację Żydów w Państwie kościelnym. To dzięki niej zniesiono upokarzający zwyczaj karnawałowego przeganiania półnagich Żydów po mieście. Pisała nawet traktaty o tolerancji religijnej. Była niezwykle inteligentna i doskonale wykształcona, znała wiele języków. Młodość spędziła w towarzystwie jednego z najwybitniejszych polityków ówczesnych czasów, Axela Oxtenstierny, i rozumiała mechanizmy władzy.
Skąd pomysł na jej królowanie w Rzeczpospolitej? Szybko stało się jasne, że Krystyna Szwedzka zaczyna być obciążeniem dla papiestwa, również pod względem finansowym. Papież Klemens IX musiał ustanowić jej wysoką roczną pensję, jednak i tego było za mało. Gdy abdykacja Jana Kazimierza stawała się nieuchronna, papiestwo postanowiło osadzić na polskim tronie Krystynę Wazówną. Ten to dziwny pomysł przeforsował kardynał Decio Azzolino, bliski (podobno bardzo bliski:) przyjaciel Krystyny, druga osoba w Rzymie. Papież się zgodził, gdyż zaoszczędziłby na rozrzutnej. Królowa teoretycznie miała zapewnione dochody z domen w Szwecji i na Pomorzu, jednak pieniądze nie wpływały regularnie, czasem w ogóle nie wpływały. Do tego znowu można by to wykorzystać propagandowo – Jan Kazimierz rezygnuje z tronu, by wstąpić do klasztoru, zaś na opuszczonym zasiada królowa, która sama wcześniej z tronu zrezygnowała … i wszystko to dla jedynie słusznej religii:)
Sprawą miał się zająć nuncjusz Marescotti. Z Rzymu wyszło nawet papieskie brewe do stanów Rzeczpospolitej, które wskazywało na kandydatkę Stolicy Świętej …
Czemu się nie udało, czemu Krystyna Wazówna nie została królową Polski? Papieskie brewe (były też dwa kolejne na ten temat) nigdy nie zostało przedstawione w Rzeczpospolitej. Podobno prymas Prażmowski wybłagał u nuncjusza, by ta sprawa nie ujrzała światła dziennego. Rzekomo obawiano się ośmieszenia:)
Krystyna faktycznie nie miała szansy na polski tron, tylko że w tym wypadku większe znaczenie od jej niezwykłej płci miało jej pochodzenie. Wazów w Rzeczpospolitej, tak polskich jak i szwedzkich, miano już serdecznie dość …
Peter Englund „Złota Maska” – dość dziwna książka, jednak zdecydowanie warta przeczytania, dla zaciekawionych Krystyną obowiązkowa:)
http://historia.focus.pl/swiat/krystyna-waza-buntowniczka-z-wyboru-1151
Krystynę pochowano w Bazylice św. Piotra w Watykanie.
P.S.
Serafita (od Seraf – anioł), postać z powieści Balazaka o tym samym tytule. Jest to niezwykła, obdarzona nadnaturalnymi mocami osoba, w której zakochuje się zarówno mężczyzna jak i kobieta (obydwoje uważają, że obiekt ich uczyć ma płeć do nich przeciwną). Serafin-Serafita doznaje miłości doskonałej (bo z obu płci:), całkowitej, dzięki czemu zmienia się w anioła i wstępuje do nieba. Historia oparta na mitologicznej historii o Androgyne, dwupłciowym bóstwie.
