Italska szkoła walki rapierem jest uważana za najbardziej reprezentatywną dla tej broni i sztuki. Jednak, co niezwykle ciekawe, Włosi nie znaleźli własnego słowa na określenie tej broni. Wszędzie po włosku rapier funkcjonował jako spada, czyli po prostu miecz. To dość zaskakujące (np. dla miecza długiego znaleziono specjalne określenie – spadone) i po części stało się to źródłem wielu problemów, zarówno co do klasyfikacji broni jak i szermierki. Jedno z tłumaczeń braku włoskiego słowa określającego rapier jest dość zabawne – rzekomo zwolennicy klasycznej szermierki złośliwie nazwali tą dziwną broń raspiere, czyli pogrzebacz. Wrażliwi Włosi woleli unikać ewentualnych szyderstw i na wszelki wypadek pozostawili nową broń … anonimową:)
Na rozwój włoskiej szkoły rapiera największy wpływ wywarli Camillo Agrippa, Salvator Fabris, Nicoletto Giganti i Ridolpho Capo Ferro da Cagli. Można oczywiście wymienić też innych mistrzów, jednak ich wpływ raczej nie był tak istotny jak w przypadku tych czterech.
Agrippę można uznać za tego, który przeniósł szermierkę z pola bitwy na salony:) Nie był mistrzem szermierki, raczej teoretykiem, który wszystko widział z perspektywy geometrii, jednak niewątpliwie jego nauki odegrały ogromny wpływ na rozwój szermierki rapierem zarówno w Hiszpanii jak i we Włoszech.
Capo Ferro z kolei jest dość kontrowersyjną postacią, przez niektórych bardzo chwalony, przez innych z kolei bagatelizowany. Być może pewien wpływ na te zróżnicowane opinie ma kontrowersyjne pochodzenie mistrza (Capo Ferro to dosł. Stalowy Łeb, oczywiście z niemieckiego:), gdyż jego nauki z pewnością były bardzo istotne.
Salvator Fabris cieszył się ogromnym szacunkiem, a na jego nauki pielgrzymowała młodzież z całej Europy. Był też doskonale znany mistrzom hiszpańskiej Destrezy, którzy jego techniki starannie analizowali i przedstawiali własne kontr-rozwiązania.
Italski rapier był dłuższy od hiszpańskiego, i w przeciwieństwie do nieco monotonnych hiszpańskich dzwonów cechował się znacznie większą fantazją rękojeści. Wbrew pozorom nie był taki lekki, gdyż przy długości sięgającej nieraz 125 cm (czasem jeszcze więcej!) potrafił ważyć 1,6 kg (czasem nawet więcej), czyli był trochę cięższy od mieczy jednoręcznych i w zasadzie miał porównywalną długość i wagę do wielu mieczy długich:) Waga jednak nie ma większego znaczenia, gdyż znacznie istotniejsze jest jej rozłożenie - ciężar rapiera jest mocno skumulowany w rękojeści. Sama głownia rapiera jest długa, cienka i lekka, a co za tym idzie po prostu musi być sztywna.
Charakterystyczną cechą tej broni jest niezwykły chwyt, w którym konieczne jest przełożenie palca wskazującego (czasami przekładano nawet dwa palce) przez rękojeść. Ten chwyt nie został wynaleziony przez twórców szermierki rapierem, gdyż był znany od co najmniej tysiąca lat (w Bizancjum, Persji a nawet na Wyspach Brytyjskich), jednak w przypadku solidniejszych ostrzy został po prostu zarzucony. Specyficzne ułożenie dłoni ma poprawić precyzję pchnięcia, która w rapierze ma ogromne znaczenie.
Rapier był bronią pojedynkową szlachcica, nie pojawiał się na polu bitwy, chyba że przy boku dowódcy czy oficera nie biorącego udziału w walce. Mimo iż przedstawia się go też jako broń do samoobrony, to jest to dość kontrowersyjne. Z pewnością dużo lepiej sprawdzały się w tej roli ostrza klasyczne – messery (tasaki), miecze z puklerzem, itd. Już sam fakt, że rapier jest tak długi, może być kłopotliwe w pewnych sytuacjach, ponieważ dość wolno się go dobywa. Założę się, że wielu was widziało jak niektórzy (np. na filmie) wyciągają rapier– najpierw prawa ręka za rękojeść, później lewą za głownię … Niektóre osoby musiały tak po prostu robić, jednak trzeba też przyznać, że ten sposób stał się w pewien sposób … elegancki:)
Specyfika rapierowej głowni wyraźnie nastawia na pchnięcia. O ile Hiszpanie jeszcze dopuszczali cięcia (oczywiście jedynie do tzw. hiszpańskich pocałunków), to Włosi uznawali tylko pchnięcie. Tzw. „niepodważalna wyższość pchnięcia nad cięciem” jest reprezentatywnym poglądem dla włoskiej szkoły.
Główną jednak cechą, odróżniającą Italię jest przede wszystkim sposób poruszania - w przeciwieństwie do Hiszpana tańczącego po magicznym okręgu, Włoch poruszał się przeważnie linearnie, do przodu i do tyłu. Kolejnym ważnym elementem jest oczywiście wypad (znany jako passo straordinario, stocata lunga, affondo), czyli gwałtowny atak mający umożliwić dosięgnięcie przeciwnika z odległości. Pierwszy przedstawił go Nicoletto Giganti w 1606 roku, i od tego czasu wypad stał się jednym z najważniejszych elementów szermierki bronią kolną.
Parowanie broni przeciwnika jest bardzo oszczędne (nie ma potrzeby wymachiwania rapierem niczym cepem, jak to nieraz pokazują w filmie) i zawsze powinna mu towarzyszyć riposta. W zasadzie ideałem jest atak równoczesny z obroną. By w tego typu walce uzyskać przewagę, trzeba zdobyć kontrolę nad bronią przeciwnika, co nazywa się „znalezieniem miecza” (trovar di spada) – po owym znalezieniu rękojeść twojej broni powinna być bliżej ostrza twojego przeciwnika, niż rękojeść przeciwnika wobec twojego ostrza.
Jak łatwo zauważyć, twórcy szkoły rapierowej w oczywisty sposób korzystali z dorobku dawnej, klasycznej (średniowiecznej) szermierki. Oczywiście wszystko zostało dostosowane do specyfiki rapiera, broni bardzo charakterystycznej i zdecydowanie odmiennej od miecza.
Jeszcze jedną charakterystyczną (rzadko pokazywaną na filmach) cechą tej szermierki jest użycie drugiej ręki. Nawet jeśli nie trzymano lewaka, tarczy, czy płaszcza, to nader często używano lewej ręki do blokowania, zbijania pchnięć przeciwnika. W przypadku rapierowej głowni (rapier po prostu stracił ostrza) niebezpieczeństwo odniesienia poważnej rany jest minimalne.
Na koniec taki mały skrót ze stronic traktatu Ridolpho Capo Ferro.
Komentarze